Οικιακή Κομποστοποίηση

Τι είναι Κομποστοποίηση: είναι η φυσική διαδικασία κατά την οποία τα οργανικά απόβλητα (φρούτα, λαχανικά, φύλλα, κλαδέματα κ.ά.) μετατρέπονται σε ένα πλούσιο οργανικό μίγμα που λειτουργεί ως εδαφοβελτιωτικό και λίπασμα. Αυτό το προϊόν ονομάζεται κομπόστ.

Η προσθήκη λιπάσματος κατάλληλης ηλικίας (μέσω της διαδικασίας της κομποστοποίησης) στο χώμα, θα βελτιώσει την υδατοχωρητικότητά του και θα εμπλουτίσει την εδαφολογική βακτηριακή δραστηριότητά που. Στη συνέχεια, έχει μια άμεση επιρροή στη διαθεσιμότητα μερικών ορυκτών αλάτων στα φυτά.

Σκοπός:

Η μείωση του όγκου των απορριμμάτων τα οποία καταλήγουν στις χωματερές. Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει κατά περιόδους ένα μεγάλο ποσοστό της τάξεως του 50% αποτελείται από ζυμώσιμα υλικά (56%), δηλαδή υπολείμματα τροφών και άλλα οργανικά υλικά. Με την βοήθεια της μεθόδου της κομποστοποίησης όπως θα δούμε και παρακάτω, αυτό το ποσοστό μπορεί να μειωθεί και να βοηθήσει περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά

Ένα μεγάλο πρόβλημα το οποίο θα ενταθεί στο άμεσο μέλλον και θα επηρεάσει την χώρα μας είναι το πρόβλημα της ερημοποίησης. Γη η οποία τώρα είναι καλλιεργήσιμη στο μέλλον θα γίνει άγονη. Ο πρωταρχικός λόγος είναι η κλιματική αλλαγή που επηρεάζει άμεσα την γεωργία. Επίσης η χρησιμοποίηση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων αλλά και χημικών λιπασμάτων σε μεγάλες ποσότητες και σε τακτικά χρονικά διαστήματα ρυπαίνει το έδαφος, υπέδαφος και τα υπόγεια νερά καθώς επίσης και τις γύρω περιοχές με άμεση συνέπεια ξανά τον περιορισμένο χρόνο καλλιέργειας αυτών των περιοχών. Ο ρόλος, λοιπόν, της κομποστοποίησης  είναι να επιστρέψει ορισμένα από τα οργανικά και ανόργανα συστατικά μέσω του κομπόστ πίσω στην γη.

Σύμφωνα με το παραπάνω στατιστικό διάγραμμα βλέπουμε ότι σχεδόν η μισή παραγόμενη ποσότητα των αστικών απόβλητων αποτελείται  από οργανικά υλικά τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με τη μέθοδο της κομποστοποίησης. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν θα μπορούσε να αποφθεχθούν γύρω στους 2 εκατομμύρια τόνους ετησίως από τις χωματερές.

Εκτός από τη βελτίωση της φυσικής δομής του χώματος, η χρήση του κομπόστ έχει  τα ακόλουθα οφέλη:

ü                    Τροποποιεί τις ακραίες θερμοκρασίες στο χώμα, κρατώντας το πιο κρύο το καλοκαίρι και θερμότερο το χειμώνα.

ü                    Χρησιμοποιεί το νερό της βροχής ή της άρδευσης αποτελεσματικότερα, για να χάνεται λιγότερη υγρασία λόγω της εξάτμισης και της απορροής, επειδή επιτρέπει την καλύτερη απορρόφηση του.

ü                    Αναπτύσσει τη βιολογική δραστηριότητα στο χώμα, η οποίο συμβάλλει στην αποδοτικότερη θρεπτική λήψη ορισμένων ιόντων, ειδικότερα αργίλιου και σιδήρου, οι οποίοι μπορούν να είναι τοξικοί σε χώμα χαμηλού pH.

ü                    Δίνει μια ικανότητα αποθήκευσης (δηλαδή την ικανότητα αντίστασης στην αλλαγή στο pH) στο χώμα, με άμεση συνέπεια, τα αποτελέσματα της χημικής/ εντατικής καλλιέργειας να μην είναι τόσο κρίσιμα.

ü                    Λόγο της μεγάλης αποθηκευτικής ικανότητας κατιόντων η προσθήκη του κομπόστ θα επέτρεπε την εκμετάλλευση των θρεπτικών ουσιών από τα φυτά  για μια μακρύτερη χρονική περίοδο

ü                    Μπορεί να επιτευχθεί μείωση των ζιζανίων με την προσθήκη τουλάχιστον πέντε εκατοστών (5cm) λιπάσματος από κομπόστ.

ü                    Μπορούν να μειωθούν τα αέρια του θερμοκηπίου.  Όπως ήδη αναφέρθηκε, τα οργανικά υλικά όταν υποβληθούν σε αναερόβιες συνθήκες παράγουν το μεθάνιο, που είναι ένα αέριο θερμοκηπίου και μπορεί, να εκπεμφθεί από τις χωματερές εάν δεν  αντιμετωπιστεί κατάλληλα.

Βασικά συστατικά μιας πετυχημένης κομποστοποίησης

Για την επιτυχημένη διαδικασία της κομποστοποίησης χρειάζονται ορισμένα συστατικά όπως, το οξυγόνο, το νερό, ορισμένη θερμότητα, και μια καλή αναλογία άνθρακα – αζώτου - βασισμένων υλικών, είναι απαραίτητα. Ευτυχώς, καθένα από αυτά τα υλικά είναι άφθονα διαθέσιμα και ελεύθερα!

Συστατικό 1: Κάδος Κομποστοποίησης

Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί κάδοι κομποστοποίησης στην αγορά, με πολλές και διαφορετικές τιμές.

Ένας κάδος μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσει την υγρασία καθώς επίσης και κρατώντας τα κατοικίδια ζώα και τα παράσιτα έξω. Ο κάδος μπορεί να είναι είτε πλαστικός είτε ξύλινος (στη περίπτωση της κομποστοποίησης με γεω-σκώληκες ο ξύλινος κάδος προτιμάται γιατί έχει μεγαλύτερη απορροφητικότητα και βοηθάει περισσότερο τις διεργασίες των σκουληκιών)

Συστατικό 2: Υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην Κομποστοποίηση

1.                  Χλόη που «κουρεύτηκε»

2.                  Υπολείμματα λαχανικών & φρούτων

3.                  Φύλλα δέντρων & λουλουδιών

4.                  Κατακάθι από καφέ

5.                  Φύλλα τσαγιού

6.                  Τεμαχισμένο χαρτί (χαρτί χαμηλού βαθμού, μη αποδεκτό για την ανακύκλωση)

ΠΡΟΣΟΧΗ: Υλικά τα οποία θα πρέπει να αποφευχθούν

1.                    Κρέας, ψαριά, και πουλερικά (συμπεριλαμβανομένων των κοκάλων)

2.                    Σάλτσες φαγητών

3.                    Λαδιά και κάθε είδους λίπη

4.                    Γαλακτοκομικά

5.                    Κόπρανα κατοικίδιων ζώων

6.                    Ξύλα επεξεργασμένα τα οποία έχουν υποστεί χημική διεργασία (τα οποία μπορεί να περιέχουν τοξικές ουσίες)

7.                    Στάχτη και ξυλάνθρακας

8.                    Ανόργανα στοιχεία όπως πλαστικά, μέταλλα, γυαλί, κτλ)

Η ποιότητα των αποβλήτων που τροφοδοτούν το σύστημα καθορίζει και την ποιότητα του παραγόμενου κομπόστ. 

Συστατικό 3: Κατάλληλες Περιβαλλοντικές συνθήκες

Η κομποστοποίηση ως τέτοια, έχει όλα τα πλεονεκτήματα και τους περιορισμούς των βιολογικών διεργασιών.  Αυτό σημαίνει πως για να μπορέσει να λειτουργήσει αυτή η διαδικασία θα πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες.

ü                    Όπως έχει ήδη επισημανθεί η κομποστοποίηση είναι μια αερόβια διαδικασία, το οποίο σημαίνει ότι επιτυγχάνεται με την παροχή αέρα για αναπλήρωση του οξυγόνου μέσα στη μάζα των αποβλήτων που καταναλώνεται από τους μικροοργανισμούς. Για να είναι αποτελεσματικός ο αερισμός πρέπει τα απόβλητα να έχουν «δομή» ώστε να υπάρχουν κενά ανάμεσα στα σωματίδια της μάζας που κομποστοποιείται, όπου να μπορεί να εισχωρήσει εύκολα ο φρέσκος αέρας. 

ü                      Η υγρασία είναι ένα ακόμη συστατικό το οποίο θα πρέπει να συμμετέχει σε αυτήν την διαδικασία. Καθώς αυξάνει η υγρασία, οι πόροι γεμίζουν νερό, τα διάκενα όπου μπορεί να κυκλοφορήσει ο αέρας μειώνονται και αρχίζουν να επικρατούν αναερόβιες συνθήκες σε τμήματα του σωρού.  Αυτό σημάνει ότι η υγρασία και ο αερισμός που αναφέρθηκε πριν είναι δυο καταστάσεις οι οποίες αλληλεπιδρούν  στην ποιότητα του τελικού προϊόντος, το κομπόστ

ü                      Κατά τη διάρκεια της διάσπασης των οργανικών υλικών από τους μικροοργανισμούς, παράγεται θερμότητα μέσα στο σωρό. Ο παράγοντας της θερμοκρασίας επιδρά θετικά στη μείωση του οργανικού φορτίου αλλά όταν αυτή ξεπεράσει τους 45-50 ^οC, η δραστηριότητα των μικροοργανισμών αρχίζει να ελαττώνεται και πάνω από τους 75 ^οC πρακτικά μηδενίζεται. Εκτός από την επιτάχυνση ή την επιβράδυνση της διαδικασίας της κομποστοποίησης η θερμοκρασία μπορεί επίσης να βοηθήσει στην καταστροφή παθογόνων ουσιών που μπορεί να βρίσκονται στα απορρίμματα. Εν κατακλείδι, η θερμοκρασία πρέπει να βρίσκεται σε επιτρεπτά όρια έτσι ώστε αφ’ ενός να μην παρεμποδίζεται η δραστηριότητα των ωφέλιμων μικροοργανισμών και αφ’ ετέρου να καταστρέφονται αποτελεσματικά οι παθογόνοι μικροοργανισμοί. 

Συστατικό 4: Γαιοσκώληκες 

Οι δύο τύποι γαιοσκωλήκων καταλληλότεροι για Κομποστοποίηση είναι τα κόκκινα σκουλήκια : Foetida Eisenia (συνήθως γνωστό ως κόκκινο wiggler, ή σκουλήκι λιπάσματος) και rubellus Lumbricus. Βρίσκονται συχνά στους σωρούς λιπάσματος ηλικίας. Μην χρησιμοποιήσετε τα δροσιά-σκουλήκια (μεγάλου μεγέθους σκουλήκια που βρίσκονται στο χώμα και το λίπασμα) δεδομένου ότι δεν είναι πιθανό να επιζήσουν.

Πως δουλεύει η διαδικασία της κομποστοποίησης

Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης, οι μικροοργανισμοί από το χώμα τρώνε τα οργανικά (άνθρακας που περιέχει) απόβλητα και τα μετατρέπουν σε απλούστερα μέρη του. Αυτό παράγει ύλη πλούσια σε φυτικές ίνες,  σε άνθρακα και ανόργανα συστατικά, όπως άζωτο και φώσφορο.

Οι μικροοργανισμοί διασπούν το υλικό με την βοήθεια της αεροβικής αναπνοής, με την οποία οι οργανισμοί άπαυτοι οξυγόνο που παίρνουν από τον αέρα που εισάγετε όταν το υλικό στον κάδο κομποστοποίησης αερίζεται. Οι μικροοργανισμοί απαιτούν επίσης νερό για να ζήσουν και να πολλαπλασιαστούν. Μέσω της διαδικασίας της αναπνοής, οι μικροοργανισμοί εκπέμπουν το διοξείδιο του άνθρακα και τη θερμότητα -οι θερμοκρασίες μέσα στους σωρούς λιπάσματος μπορούν να αυξηθούν πολύ, έως 28 έως 66 βαθμούς Κελσίου. Εάν ο σωρός ή ο κάδος κομποστοποίησης ρυθμίζεται ενεργά με το να γυρίσει και να ποτίζεται τακτικά, η διαδικασία στο τελειωμένο λίπασμα μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε ελάχιστο, σχετικά, χρονικό διάστημα, όπως δύο έως τρεις εβδομάδες (ειδάλλως, μπορεί να πάρει μέχρι και μήνες).

Πόσο θα σας στοιχίσει

Ουσιαστικά το μεγαλύτερο κόστος είναι η αγορά του κάδου κομποστοποίησης, το οποίο είναι ανάλογο του όγκου του.

Επίσης, εάν επιθυμείτε να επιταχύνετε την διαδικασία της κομποστοποίησης με την χρήση των γαιοσκωλήκων θα χρειαστεί μια ποσότητα σκουληκιών η οποία είναι πάλι ανάλογη του όγκου των οργανικών απορριμμάτων.

Η σωστή αναλογία μεταξύ του αριθμού των γαιοσκωλήκων και της ποσότητας οργανικής ύλης είναι συνήθως μισό κιλό σκουλήκια για κάθε κιλό οργανικής ύλης.