Παρολύμπια σκόνη

Σάκης Κουρουζίδης

Ο Όλυμπος, τα Πιέρια και οι δυτικές ακτές του Θερμαϊκού κόλπου, οριοθετούν μια περιοχή «χαμηλών τόνων», που την σηματοδοτούν το θρυλικό βουνό των μυθικών θεών και οι παρολύμπιες περιοχές, το ήπιο και κατάφυτο βουνό των Πιερίων και η μακρύτερη ακτή της Ελλάδας, αυτή που ξεκινά από τις εκβολές του Αλιάκμονα και φτάνει σχεδόν στις εκβολές του Πηνειού. Στη μέση μια πολύ εύφορη γεωργική γη στην οποία καλλιεργούνται κάθε είδους οπορωφόρα, κηπευτικά εν γένει και δημητριακά. Αλυκές, μεταλλεία, ορεινή οικονομία, αλλά και ναυτική παράδοση, έστω και χωρίς κάποιο σημαντικό λιμάνι, συμπληρώνουν μια πολύ δυναμική οικονομική δραστηριότητα.

Η τουριστική δραστηριότητα αρχίζει από τη δεκαετία του ’60, όταν δέχεται τους Θεσσαλονικείς και τους Λαρισαίους στις ατελείωτες παραλίες της, όπου υπήρχε εύκολη πρόσβαση με το τραίνο (το «εκδρομικό ωτομοτρίς» για τους Θεσσαλονικείς) αλλά και με τη νέα εθνική οδό που ακολουθεί τις πιερικές ακτές από τα τέλη του ’50. Η κορύφωση της τουριστικής ανάπτυξης έρχεται στα τέλη του ’80, όταν τροφοδοτείται από βαλκάνιους εκδρομείς, καθώς τα ελληνο-γιουγκοσλαβικά σύνορα απέχουν ούτε 100 χλμ. από τις βόρειες ακτές του νομού. Η μεγάλη όξυνση της κατάστασης στη τότε Γιουγκοσλαβία και ο παροξυσμός του «μακεδονικού ζητήματος» επέφεραν μια μεγάλη κρίση η οποία σταδιακά ξεπεράστηκε. Στη ζώνη αυτή των περίπου 100 χλμ. ακτής καταγράφονται τα περισσότερα, ίσως αυθαίρετα της χώρας –μια παλαιότερη καταγραφή της νομαρχίας, πριν από 15 χρόνια, τα ανέβαζε σε 100.000!-, αλλά και πολλές σύγχρονες τουριστικές εγκαταστάσεις και πάρα πολλά κάμπινγκ –τα περισσότερα στη χώρα!

Την εικόνα της περιοχής δίνει τις τελευταίες δεκαετίες και η περιοχή της αρχαίας πόλης του Δίου, με το μοναδικό αρχαιολογικό πάρκο, το αρχαίο θέατρο και τα εκτεταμένα ευρήματα της ιερής πόλης των Μακεδόνων. Η επίσης σημαντική Πύδνα, τα Λείβηθρα και ο προϊστορικός οικισμός που αποκαλύφθηκε στη διάρκεια των έργων για τη νέα γραμμή του ΟΣΕ, δίνουν και το στίγμα για το ιστορικό βάθος της περιοχής, η οποία, όμως, σήμερα έρχεται πλέον στη δημοσιότητα περισσότερο μέσω του αστυνομικού ρεπορτάζ και ελάχιστα μέσω του πολιτιστικού, του επιστημονικού ή άλλων. 

Τους τελευταίους μήνες, την τοπική κοινωνία απασχολεί ένα θέμα που συνδέεται με την αποκομιδή τεράστιων ποσοτήτων αδρανών υλικών από την ευρύτερη περιοχή του Λιτοχώρου, που θα τροφοδοτήσουν τα έργα επέκτασης του αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης. Περισσότερα από 5 (ίσως και 7) εκατομμύρια κυβικά μέτρα, αδρανών υλικών θα χρειαστούν για να υλοποιηθεί η επέκταση του αεροδρομίου της συμπρωτεύουσας. Την κατασκευή της επέκτασης του αεροδρομίου έχει αναλάβει η κοινοπραξία «Αθηνά ΑΤΕ» και «Άκτωρ ΑΤΕ», ενώ από τον περασμένο Απρίλιο, ο Δήμος Λιτοχώρου έχει έρθει σε συμφωνία με την κοινοπραξία για την προμήθεια αδρανών υλικών. Η περιοχή από την οποία πρόκειται να γίνει η εξόρυξη, μια έκταση  1200 στρεμμάτων -το μεγαλύτερο αμμορυχείο του νομού- ήδη έχει μια εικόνα απωθητική για κάθε διερχόμενο και αποτελεί μια παραφωνία, μια ύβρη απέναντι στο ευρύτερο περιβάλλον.

Η συμφωνία που έχει υπογραφεί μεταξύ της κοινοπραξίας των κατασκευαστών και του δήμου Λιτοχώρου αφορά την προμήθεια μόλις 800.000 κυβικών μέτρων από το αμμορυχείο της περιοχής, αλλά παραμένει ένα τεράστιο ερωτηματικό για την περιοχή της αμμοληψίας των υπολοίπων 4.200.000 κυβικών. Κατ’ αρχήν, όπως έχει υπολογιστεί από τη μελέτη, ημερησίως θα μεταφέρονται 6 χιλιάδες κυβικά μέτρα αδρανών υλικών, που σημαίνει το λιγότερο 420 δρομολόγια φορτηγών, από το λατομείο του Λιτοχώρου έως το, υπό γενική ανακατασκευή –ειδικά για τις ανάγκες μεταφοράς των αδρανών υλικών-, λιμάνι στην περιοχή της Γρίτσας και σε μια απόσταση 3 χιλιομέτρων. Αυτό σημαίνει ότι η συχνότητα φόρτωσης των δρομολογίων θα είναι 42 την ώρα, δηλαδή ένα ατελείωτο κομβόι φορτηγών για 2,5 περίπου χρόνια!

Όταν μια περιοχή δεν έχει ένα αναπτυξιακό σχέδιο, όταν δεν έχει αποσαφηνίσει για τις προτεραιότητες, τις χωροθετήσεις και τις αλληλεπιδράσεις των αναπτυξιακών της επιλογών και, το κυριότερο, οι αντιλήψεις περί «ανάπτυξης» έχουν μείνει στην εποχή που αυτές συνδέονταν με την «οικονομία», μόνο, χωρίς παράλληλη συνεκτίμηση  των κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων και κατά προέκταση με μια κοντόφθαλμη και βραχύβια ικανοποίηση εισπρακτικών αναγκών, τότε δεν μπορεί να πείσει για τόσο σοβαρές επιλογές. Η σκόνη από τα αμμορυχεία και τα φορτηγά θα επικάθεται και θα θολώνει την ακτινοβολία και το μεγαλείο του μυθικού βουνού και των παρολύμπιων περιοχών. Μια περιοχή που έχει όλες τις φυσικές και ανθρώπινες προϋποθέσεις να αναπτύξει εναλλακτικό ορεινό, θαλάσσιο και αρχαιολογικό τουρισμό, να πρωτοστατήσει σε οικοτουρισμό και αγροτουρισμό, να απλωθεί στις βιοκαλλιέργειες και τη βιολογική κτηνοτροφία, να αξιοποιήσει τον αστείρευτο δυναμισμό των κατοίκων του, να συνειδητοποιήσει την τεράστια πολιτιστική υστέρηση που για δεκαετίες εκπέμπει, τελικά παζαρεύει την ...«εξαγωγή» εδάφους, γης, τοπίου συσκευασμένου σε περιτύλιγμα νταλίκας.

Δεν υπάρχει αύριο, παρά μόνο ένα αγοραίο παρόν.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 68, 2/07