Σκέψεις για τον Οικοσοσιαλισμό  με αφορμή την έκδοση της μπροσούρας, “Οικοσοσιαλισμός: Τι είναι; Τι Θέλει; Τι προτείνει;”

Του Κώστα Φωτεινάκη

Το Ελληνικό Οικοσοσιαλιστικό Δίκτυο κυκλοφόρησε μια καλαίσθητη μπροσούρα με άρθρα και κείμενα για τον Οικοσοσιαλισμό. Όπως διαπιστώνει ο Κώστας Σκορδούλης «Ο Οικοσοσιαλισμός ως ρεύμα πολιτικής σκέψης έχει περιορισμένη παρουσία στην Ελλάδα» και συμπληρώνει ο Γεράσιμος Σκλαβούνος: «Η αριστερά, σε όλο σχεδόν τον κόσμο, έχει υποτιμήσει από την αρχή αυτήν τη κρίση, από την γνωστοποίησή της πριν από 35 περίπου χρόνια με την έκθεση του «κλαμπ της Ρώμης» και την πρώτη συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για το περιβάλλον στην Στοκχόλμη» (ΔΙΑΠΛΟΥΣ, τ.22).

Όμως όλο και περισσότεροι άνθρωποι από το χώρο της αριστεράς διαπιστώνουν την αναγκαιότητα σύζευξης της αντικαπιταλιστικής οικολογίας και της αριστεράς. Η οικολογία στις μέρες μας, επηρεάζεται και επηρεάζει, όλες τις μορφές της πολιτικής, της οικονομίας, της επιστήμης, τις λειτουργίες και την οργάνωση των πόλεων, του περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη, ο τουρισμός, η ενέργεια, οι συγκοινωνίες, η ποιότητα των τροφίμων, η εργασία, οι πολιτιστικές και κοινωνικές αξίες, η απασχόληση, η εκπαίδευση έχουν ή οφείλουν να έχουν οικοσοσιαλιστικό παρανομαστή. Όμως, «το ζητούμενο δεν είναι να ενσωματώσουμε την οικολογία στο μαρξισμό, αλλά αντίθετα, να ενσωματώσουμε το μαρξισμό στην οικολογία» σημειώνει ο Βέλγος αγρονόμος – μηχανικός, κοινωνιολόγος και συνεργάτης της Monde Diplomatique Daniel Tanuro.

Και εδώ οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι, αν και στην εποχή του Μαρξ δεν υπήρχαν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα ο συγγραφέας του Κεφαλαίου σημειώνει:

 «Ακόμα και μια ολόκληρη κοινωνία, ένα έθνος ή όλες ταυτόχρονα οι υπάρχουσες κοινωνίες, δεν είναι οι ιδιοκτήτες της γης. Είναι απλώς οι κάτοχοι, οι κληρονόμοι και οφείλουν να την κληροδοτήσουν σε καλύτερη κατάσταση στις επόμενες γενεές σαν boni patres familias [καλοί οικογενειάρχες].»  Καρλ Μαρξ, Το Κεφάλαιο, Τόμος 3.

Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η κομμουνιστική αριστερά ελάχιστα πήρε υπ΄ όψιν της τις παρακαταθήκες του «γέρου», και οι ηγεσίες των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού δεν αποδείχτηκαν «καλοί οικογενειάρχες»· το ίδιο και τα κομμουνιστικά κόμματα σχεδόν σ΄ όλο το κόσμο. Στις χώρες του «υπαρκτού» σημειώθηκαν περιβαλλοντικά εγκλήματα, υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, πυρηνικά ατυχήματα. Ο Γιάννης Χοτζέας σημείωνε το 1980 ότι «Η λογική συνέπεια της διαιώνισης του σημερινού καπιταλιστικού και ρεβεζιονισιτκού συστήματος είναι η καταστροφή του φυσικού πλούτου της Γης η εξολόθρευση του έμψυχου πλούτου του κόσμου».

Γιατί τα αναφέρω τα ανωτέρω; Απλά για να εκφράσω την άποψη ότι η σημερινή αριστερή (κομμουνιστική, σοσιαλιστική), εναλλακτική πρόταση εξουσίας θα πρέπει να διαχωρίσει πλήρως τη θέση της τόσο από τον «υπαρκτό σοσιαλισμό» (πρώιμο σοσιαλισμό για κάποιους ή μη καπιταλιστικό τρόπο ανάπτυξης για άλλους ή γραφειοκρατικό για ορισμένους), όσο και απ΄ αυτούς που τον προβάλλουν με νοσταλγία ως πρότυπο, ακόμα και σήμερα. Σαφώς η αριστερά οφείλει να διαχωρίσει τη θέση της και με την εφαρμοσμένη (μη) σοσιαλδημοκρατία της εποχής μας, τύπου Μπλερ. Δεχόμαστε και εξυπακούεται ότι με τον καπιταλισμό και με τον νεοφιλευλευθερισμό την έχει διαχωρίσει.

Τα άρθρα που περιλαμβάνει η μπροσούρα είναι:

Προλεγόμενα της έκδοσης «ο οικοσοσιαλισμός δεν είναι σκέτος επιδερμικός αντικαπιταλισμός... στην ουσία του, είναι μια ριζική κριτική του τρόπου με τον οποίο παράγουμε, καταναλώνουμε, κυκλοφορούμε, μετακινούμαστε, στεγαζόμαστε και θερμαινόμαστε. Δηλαδή, του τρόπου με τον οποίο ζούμε»

Πρώτη Διεθνής Οικοσοσιαλιστική Συνάντηση «Στις 7 και 8 Οκτώβρη, μια ομάδα οικολόγων ακτιβιστών από 13 χώρες συναντήθηκε στο Παρίσι για να εγκαινιάσει το Διεθνές Οικοσοσιαλιστικό Δίκτυο». Στην 16 μελή συντονιστική επιτροπή συμμετέχει εκ μέρους των Ελλήνων ο Γιώργος Μητραλιάς ο οποίος έκανε την μετάφραση των άρθρων που δημοσιεύονται στην μπροσούρα.

Για ένα Οικοσοσιαλιστικό Κίνημα, ο Πέτρος Ψαρρέας παρουσιάζει μερικά από τα οικολογικά προβλήματα στην Ελλάδα και τα συνδέει και σημειώνει ότι «σε αυτή την καθολική επίθεση η αριστερά πρέπει να αντισταθεί σε όλα τα επίπεδα, να απαντήσει οικοσοσιαλιστικά».

Συνέντευξη με τον Καναδό συγγραφέα οικοσοσιαλιστή Ian Angous «ο οικοσοσιαλισμός πιστεύει ότι η οικολογική καταστροφή δεν είναι μια «ατυχής στιγμή» του καπιταλισμού, αλλά αποτελεί οργανικό τμήμα του DNA του συστήματος. Η αχόρταγη ανάγκη του συστήματος να αυξάνει τα κέρδη του δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί».

Οικοσοσιαλιστικό Μανιφέστο των Joel Kovel και Michael Loevy. Γράφτηκε από κοινού το Σεπτέμβρη του 2001 και αποτελεί τη βάση για οποιονδήποτε θελήσει να χαρακτηρίσει τον εαυτό του οικοσοσιαλιστή. Οι συγγραφείς μεταξύ των άλλων σημειώνουν ότι «Ο οικοσοσιαλισμός ή θα είναι διεθνής ή δεν θα υπάρξει. Οι κρίσεις της εποχής μας μπορούν και πρέπει να κατανοηθούν ως επαναστατικές ευκαιρίες...»

Η κλιματική αλλαγή: μια προοπτική, το κλίμα ή το κέρδος;/ Ποιος θα πληρώσει τη «χωρίς προηγούμενο αποτυχία της αγοράς;/ Θέσεις για την οικολογοποίηση του Μαρξισμού. Τρία άρθρα του Daniel Tacuro με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το τρίτο που επιχειρεί να  κωδικοποιήσει με  24 σημεία, το τι πρέπει να υιοθετήσει από την οικολογία η αριστερά.

Οικοσοσιαλισμός: φιλοσοφία και πολιτική. Ο Καθηγητής Φυσικής και συγγραφέας Κώστας Σκορδούλης παρουσιάζει την ιστορία του Οικοσοσιαλισμού στην Ελλάδα και σ΄ όλο τον κόσμο. Το άρθρο αυτό παρουσιάστηκε αρχικά στο συμπόσιο της Σύρου, που είχε γίνει στη μνήμη του οικολόγου – φυσικού και αγωνιστή της ανανεωτικής αριστεράς Νίκου Καίσαρη. Είναι ένα χρήσιμο άρθρο για όποιον επιθυμεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη του οικοσοσιαλιστικού ρεύματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Κώστας Σκορδούλης θεωρεί ότι «στο σύγχρονο οικοσοσιαλιστικό λόγο» περιλαμβάνεται και το «βιβλίο του Jhon Bellamy Foster – Οικολογία και Καπιταλισμός. Με την άποψη του Κ.Σ. συμφωνώ, όχι μόνο για το συγκεκριμένο βιβλίο αλλά με τη γενικότερη συγγραφή του Foster, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ο ίδιος ο Foster δεν αυτοχαρακτηρίζεται (απ΄ ότι γνωρίζω) ως οικοσοσιαλιστής. Στην μπροσούρα δεν παρουσιάζονται οι πλούσιες σημειώσεις και αναφορές του άρθρου του Κ.Σ. αλλά είναι διαθέσιμες.

Για μια οικοσοσιαλιστική ηθική, του Michael Loewy. O συγγραφέας σημειώνει μεταξύ των άλλων ότι «ο σοσιαλισμός και η οικολογία μοιράζονται ποιοτικές και κοινωνικές αξίες, μη αναγώγιμες στην αγορά»

Χρήσιμα sites: www.ecosocialism.org / www.climateandcapitalism.blogspot.com / www.prosanatolismoi.gr /

Κώστας Φωτεινάκης

prosanatolismoi@hotmail.com

Δαίμων της Οικολογίας,

 τ. 78, 1/08